Stockholm'e dair anlatmaya havadan başlayacağım. Kardeşim o nasıl göt kesen bir soğuktur! Yani hadi güneş ısıtmıyor, niye üç buçukta batıyor? Her Şey Çok Güzel Olacak'ta Mazhar Alanson'un dediği gibi “buraların güneşi bilmediğimiz bir güneş Altan” Dışarı her çıkışımızda “abi hava kırılmış yahu” diye birbirimiz telkin ediyor, yarım saat kadar yürüdükten sonra tutmayan uzuvlarımızı saymaya başlıyorduk. Dördüncü gece biz girecek pavyon ararken kar yağmaya başladığında dedik bu sefer kırılır. Hee kırılır kırılır bekle sen.
Bu hava durumunun şehir üzerinde depresif (ülkedeki yüksek intihar oranı üzerinde etkisi var mıdır?), yeşil alanları kısıtlayan, Sinan'ın deyimiyle şehri yoran bir etkisi olduğu kadar, şehrin karakteri üzerinde bir izi var: Bu şehirde alış veriş merkezleri benim gördüğüm başka herhangi bir şehirle kıyaslanmayacak kadar çok, bu her ne kadar düşününce mantıklı olsa da, mesela Barselona'dan daha fazla alış veriş merkezi görmek, benim için yine de şaşırtıcıydı. Şehrin sakinleri gezmek için en iyi zamanın yaz vakitleri olduğunu söylüyor, o zaman yirmi saate yakın gündüzler, kanalların arasından tekne gezileri vs şehir çok eğlenceli bir hal alıyormuş.
Şehirde yaşayan Türkler ekseri olarak Konya Kululu, diyebiliriz ki Belçika için Afyon Emirdağ neyse, Stockholm için Konya Kulu odur. Türkler hakkında intiba olumlu değil pek, biraz kara kafalı olarak algılanma durumu mevzu bahis.
Stockholm'ün üzerine kurulu olduğu on dört adadan merkezdekine Gamla Stan deniyor, nam-ı diğer Old City, tarihi ada kafası. Biz de bu bölgede Archipelago Hostel diye bir hostelde kaldık, kesinlikle tavsiye ediyorum. Ada köprülerle diğer adalara bağlanıyor, şehrin en işlek sokağı olan Riksgatan ve Drottning'e (İstiklal kafası) kemerlerin altından geçerek gidiyorsunuz.
Kraliyet Sarayı (Royal Palace) tam bir hayal kırıklığı- dışarıdaki heybetli yapıya paradoksal olarak içeride hiçbir numara yok. Buna bitişik olan Nobel Müzesi'yse bizim gezimizin en hoş sürprizlerindendi. Nobel Ödülleri Alfred Nobel'in anısına İsveç tarafından veriliyor. Adaylar her sene ocak sonu belirlenip ekim başında kazanan açıklanıyor, törense aralık ayında İsveç Belediye Binası'nda kraliyet ailesinin ve seçici kurulun da katılımıyla dağıtılıyor, alın size belediye binasını görmek üzere bir bahane. Buna Barış Ödülü hariç, o ödül Norveç'te veriliyor, ki eskiden Norveç İsveç'e bağlıymış. Barış Ödülü'nden ayrı olarak, Nobel ödülü ekonomi, kimya, fizik, tıp, edebiyat dallarında veriliyor. Müzeyi rehber eşliğinde gezebiliyorsunuz, bize denk gelen rehber, İngilizce'yi mükemmel akıcılıkta konuşan, o sene dağtılan ödüllerin içeriğine derinlemesine vakıf, sorulara direk cevaplar verebilecek kadar açık sözlü biriydi. Ödüllere ilgili tartışmalar arşivleniyor ve elli yıl boyunca bu arşivler açıklanmıyormuş. Buna aday listeleri de dahil, fakat seçici kurulu oluşturan Kraliyet Akademisi'nin on sekiz üyesinin kimler olduğu belli. Güncel bir not, bu seneki Barış Ödülü Çin'de bir düşünce suçlusuna verilmiş, kendisi hapiste olduğu ve ailesine de Çin Hükümeti tarafından çıkış yasağı konduğu için ödülü kimin alacağı şu an itibarıyla belirsizmiş, Çin Hükümeti tamamen Kraliyet Akademisi'ne savaş açmış ve büyük bir boykot kampanyası başlatmış durumda. Nobel deyince Türkiye'de akla geleni sorduk: Edebiyat ödülünde politik kaygılar gözetiliyor muydu, pozitif bilimlerdeki kadar ölçülebilir bir durum olmadığı için, subjektif kaygılar ödülde etkili miydi? Büyük bir özgüvenle “kesinlikle hayır” diye yanıtladı sorumuzu mihmandar -ki bu dalyan gibi delikanlıya artık mihmandar diyebiliriz- sonuçta fizikte de topluma sağladığı yarar gözetiliyor, bu da en nihayetinde tartışmalı bir kavramdır, edebiyat ödülleri tamamen kaliteye göre belirlenir minvalinde bir cevap verdi. Pası aldım, şutu çektim: “Tolstoy'a niye verilmemişti, yoksa onun eserleri yeteri kadar yetkin bulunmamış mıydı?” “Sadece Tolstoy değil, Virginia Woolf, James Joyce da ödül alamadı, ve haklısınız, Tolstoy her zaman en büyük tartışmalardan biri olmuştur” diye cevap verdi çocuk. (Cahilliğimi mazur görün üç yazarı da hiç okumadım, ama en çok James Joyce şaşırttı beni, çünkü Orhan Pamuk'a ödül verilirken yapılan kısa açıklamada, Pamuk'un İstanbul'u anlatmasında James Joyce'un Dublin'i anlatışına bir atıf vardı.) En sonunda taarruzlarımızdan usanınca, jüri tarafından belirlenen her ödül kadar burada da subjektiflik var diyerek ustaca bir manevrayla sıyrıldı bizden. Tabi Nobel Edebiyat ödülü demişken Jean Paul Sartre'ı anmamak olmaz, kendisi yaşamı boyunca tüm ödülleri reddettiği gibi, bunu da reddetmiş (Frankofon işte!), hatta aday gösterildiğini öğrenince, Le Figaro'da yayımlanmak üzere seçilmesi durumunda kabul etmeyeceğini ilan eden bir yazı kaleme almış, akademi de açıklamasında Sartre'ın ödülü kabul etmeyeceğini bildiklerini ama bunun onun ödüllendirilmesine mani olmadığını belirten bir açıklama yapmışlar.
Genel olarak müzelerde görevlilerin tutumuna, müzelerin tasarımlarına, müzelerin interaktif sunumlarına saygı duymayan çarpılır alimallah. İnteraktifliğe bir örnek olarak sergilenen enstrümanların yüzde doksanının kullanılabildiği Müzik Müzesi'ni verebiliriz, bu interaktifliğin bir tezahürünü de aşağıda teşhir ediyorum, yok performans benim değil efendim, bende ne gezer öle kabiliyet...
Yazı uzadıkça uzuyor, nolduk hooop anlatmazsak içimizde kalacak üçüncü müzemize geldik, 1628'de batmış ve üç yüz otuz üç sene suyun dibinde kaldıktan sonra çıkartılmış bir geminin sergilendiği Vasa Müzesi. Buna da kıyın paranıza gidin (böyle dedim ama Stockholm City kartına ulaşım da bu tip müzeler de beleş, hesabı doğru yaparsanız iyi tasarruf edebilirsiniz) Gidin ki devasa boyutta bir geminin yapılmasına mı şapka çıkarırsınız, yoksa bunun hangi teknolojiyle tek parça olarak su üstüne çıkarılması üzerine mi kafa yorarsanız, güzel manzaralı restoranında mı soluklanırsınız, yoksa adamların müzenin ziyaretçileri için hazırladığı simülasyonlarda batmayan gemiler mi tasarlarsınız, siz karar verin.
Vasa Müzesi ve vaatkar ama bizim girmediğimiz Nordska Müzesi, Gamla Stan'ın doğusuna tekabül eden Djurgarden'da. Yine vaatkar bir başka müze Östasiatiska ve etrafındaki birkaç müze Skeppsholmen'de konuşlanmış durumda, burası doğal güzellik kabilinden Stockholm'ün etkileyici kısımlarıydı. (Yok o doğal güzellikleri kast etmedim sayın okuyucu, onu da anlatıcaz, merak etme)
Ama önce diğer kamu binaları. Gündüz turist olarak içeri buyur edilmeyince, bastık parayı (40 SEK yani İsveç Kronu karşılığı 8 TL, aman ne para!) operaya gittik kardeşim. Yersen. Ben zaten operaya gitmeden şaapamıyorum, gözüm açık dönüyorum şehirden. Burası da çok etkileyici değildi, her bakımdan (sahne boyutu, orkestra büyüklüğü izleyici kapasitesi vb) Viyana'nın yarısı kadar diyebilirim. Tabi benim beğenmememde dilin İtalyanca olduğunu kırk beşinci dakikada anlayacak kadar cahil olmam ve yanımda adını vermek istemediğim arkadaşın horlaması etkili olmuş mudur, bilemem. Şaka bir yana karşılaştırdığım örnek tabi ki AKM falan değil, Viyana'daki salon, yani haksızlık etmenin lüzumu yok. Tiyatro binası da keza on numara bir yapı, görmekte fayda var, biz yine dıştan gördük... 
Neyi atladım? Kiliseler. Niye atladım? Yok çünkü, var olanlar etkileyici değil, bilhassa Gent ve Brugge gibi iki etkileyici açık hava müzesinden sonra burası iyice yavandı, yine de Pakistan için gördüğüm yardım çağrısınaysa helal olsun diyorum, gidecek Diyanet İşleri gavur ellerindeki bir felaket için para toplayacak, neeerde o günler...
Biraz tıkınmadan bahsedelim, şehrin genel olarak pahalı hali restoranlara da haliyle sirayet etmiş durumda, Salu Hall İstinye Park'ın çarşısına benzer bir çarşı, oranın atmosferi fena değildi, karides ürünlerini beğenerek yemiştim ki kuzey ülkelerde yaygın olan soğuk yemekle pek aram yoktur. Ayrıca alkol konusundaki yasaktan da bahsetmem lazım, devlet %3,5'un üzerinde alkol içeren ürünlerin satışının tamamını tekeline almış durumda ve bu tip yerler yedide kapanıyor, bu açıdan tedarikli gitmenizde fayda var, zira mekanlarda alkol ucuz değil. İsveç'te sürprizler bitmiyor anlayacağınız...
Geldik sonuç kısmına: Gece hayatı. Hafta içleri tırttır, fazla tırmalamayıp beklentiyi yüksek tutmayın. Haftasonu güzel yerler paralıdır, gireceğiniz yere on birde girmiş olun, bizim gibi bir saat tipide dolaşıp heder olmayın. Södermalm ve Kungsholmen tarafında güzel barlar mevcut, bizim beğendiğimiz İndigo, üç sap damsız girebildiğimize hayretler ettiğimiz ve hakikaten yıkılan Leroy, dışarıdan tam bir pavyon görüntüsünde olan Bernds, lounge kafası için Orange şehrin hiç de fena olmayan mekanları. Eh barların içinde türlü doğal güzellikler de var, daha n'olsun!
6 yorum:
"Bu hava durumunun şehir (Stockholm) üzerinde depresif (ülkedeki yüksek intihar oranı üzerinde etkisi var mıdır?" soruna cevaben: Yapılan araştırmalara ve açıklanan istatistiki bilgilere göre, İskandinav ülkelerindeki intihar oranları diğer memleketlere oranla daha yüksektir. Bu gruba Birleşik Krallık ülkeleri de dahil edilebilir, onlar da yağmurlu-parçalı bulutlu havadan muzdaripler bu konuda. Otobüslerin saniye gecikmediği bu topraklarda, işsiz kalan kasap çükünü kesmiş misali, havaya bakıp öteki aleme geçmeye karar veriyor gençler.
Nobel konusuna gelince; Tolstoy konusunda büyük bir tartışma olduğunu biliyorum. Lakin, Tolstoy, Dostoyevski gibi isimlerin Nobel'le buluşamamış olmalarının temel sebebi, Katolik mezhebine karşı aldıkları eleştirel ve yer yer saldırgan tutumdur. Tolstoy ve Dostoyevski, Katolik'lerin İsa'yı putlaştırdıklarını, insan olmaktan çıkardıklarını, dini siyasete ve ticarete alet ettiklerini ve derin biçimde bir tür Roma İmparatorluğu etkisindeki saçma düzenbaz adamlar olarak değerlendirilmişlerdir. Bu da tabii bir kısım Hıristiyan'ı fena halde kızdırmıştır. Özellikle günümüz Rusya'sında, birçok eski Rus yazar büyük törenlerle anılırken, bu yıl Tolstoy'un yamulmuyorsam bilmem kaçıncı ölüm ya da doğum yılı olması hasebiyle neredeyse hiçbir resmi etkinlik düzenlenmemiştir. Putin ve Medvedev yönetimi de bilerek Tolstoy'u dışlıyorlar demek istiyorum. İsveç Kraliyet Akademi'nin dışlamasına şaşırmamak lazım. Yani, bu ödülün altında elbette ki siyasi nedenler apaçık biçimde yatmaktadır. Orhan Pamuk tartışmalarına değinmektense ya da bu yılki barış ödülünün Çinli sahibesine değinmektense , geçtiğimiz yılın Nobel Barış Ödülü'ne bakmayı anlamlı buluyorum. Bu ödül kime verilmişti? Bay Obama'ya. Peki Obama dünya barışı adına ne yaptı? Birtakım vaatlerde bulundu lakin ne Afganistan'dan çıktılar, ne Irak'tan tam anlamıyla ayrıldılar ne de Guantanamo'yu kapattılar. Sadece vaat verdi ve Nobel'i götürdü. Buna da dünya barışını sağlamak denildi. Şimdi de İran'a kafa göz dalmak için fırsat kolluyorlar. Benim için Nobel'in genel olarak bu türden pis kokuları var halen. Ama dersen ki Nobel'i bir de sana verseler, alır mısın? Almam mı ulan! Ne Frankofon pozu keserim, ne de başka bir şey. Alırım, aslanlar gibi çıkar konuşmamı yaparım. Kaydıracaksam da orada kaydırırım akademiye. Hatta derim ki bu ödülü Tolstoy'un aınısına ithafen kabul ediyorum. Sen paradan haber ver diyerek köşeye sıkıştırırlarsa da "Bisktirin gidin lan, Canlı Para'ya mı katılsaydım?" derim. Derim yani.
Bir ara şu Nobel işini bir konuşalım.
Sayın Ozan Önen sana bir takım laflar hazırladım: Hava durumuyla ilgili yorumuna katılıyorum, zaten o havayı teneffüs etmiş biri olarak beş aylık danimarka maceramda adamlara hak vermiştim.
Nobel mevzunu konuşuruz abi. Ama aslında müzede konuştuğumuz her şeyi yazmadım yazı çok uzamasın diye, birkaç not daha vereyim:
Öncelikle Dostoyevski bir yana dünya bir yana benim için biliyorsun. Hiç Tolstoy okumadım ama Dostoyevski'nin ne kadar fanatik bir ortodoks olduğunu biliyorum, bu açıdan bakmakta fayda olabilir, daha önce düşünmemiştim... Edebiyat ödülleri 1901'de verilmeye başlanmış, Dostoyevski ise 1881'de vefat etmiş, ödül ona hiçbir şekilde verilemezdi. (Eskiden adayların aday gösterildiği tarihte yaşıyor olması yeterliymiş -ki bu her senenin ocak sonu- şu an itibarıyla ödülün açıklandığı tarih -ki bu ekim başı- sağ olması gerekmekte) Bize mihmandarın verdiği bilgi, Alfred Nobel'in vasiyetine göre edebiyat ödülünde "dünya idealizmine olan katkıya bakılması" gerekmekteymiş, 1950'lere kadar bu kıstas baz alınmış (yani Woolf'ların Joyce'ların, Tolstoy'ların bundan muzdarip olduğunu ima etti) ama yakın tarihten itibaren bu göz ardı edilmeye başlanmış... Metus Stockholmden bildirdi.
Bir de Barış Ödülü tamamen politik bir ödül tabi ki, halbüse halbüse edebiyat... Kişisel fikrimi belirtmem gerekirse edebiyatta politik görüş bu kadar önemli olsa Yaşar Kemal alırdı Orhan Pamuk'tan önce gibime geliyor...
Olm bi de şaka maka harbi her soruyu biliyorum lan canlı parada. Engin Altan ibişinin karşısına beraber çıkalım, bizim tesadüfümüz de bu olsun!
Tarihsel olarak Dosto Baba'ya o ödülün teknik bağlamda verilemeyecek oluşundan bihaberdim, bağışla beni. Zira edebi tartışmalarda hep onun da adı geçer, o da alamadı bu da alamadı derken... O yüzden onu da örnekledim. Ben de Dostoyevski'ciyim bu arada. Hem Tolstoy hem de Dostoyevski üzerine makaleler okuyorum; en son Kaknüs Yayınları'ndan çıkmış olan "Dostoyevski: Hayatı, Eserleri Üzerine Makaleler ve Aforizmalar" diye bir kitabı elimden geçirdim; orada da Dostoyevski'nin hayalperest bir Rus milliyetçiliğinin (bir nevi bizdeki Turancılık gibi) tutsağı olduğu, romantik biçimde İsa'yı sevdiği, Haçlı mentalitesine karşı olduğu ve Roma İmparatorluğu kaynaklı Hıristiyanlık'a sızmış olan "din-para" konularından ötürü Katolik camiaya bayağı bir kaydırdığı ifade ediliyordu. Kitaplarında yazdıklarını anımsadıkça da "harbi lannn" dedim durdum. Tolsoy'da da aynı şeyleri gördüm. Bu arada Dostoyevski Tolstoy'dan neredeyse korkan bir yeniyetme yazar iken, zamanla, Tolstoy'a özenen bir yazardan Tolstoy'un özendiği bir yazar konumuna geçtiği yorumu da baskınlaşmıştır. Zira, Tolstoy ölüm döşeğindeyken, son nefesini verdiğinde, Karamazov Kardeşler açık biçimde duruyormuş baş ucunda. Bu da kaynaklara geçmiş, biz de not edelim buraya efendim. Yani bu adamlar şu anki mevcut baskın lobilerin sevmeyeceği türde, birbirinin ideolojik kafalarına da çok yakın adamlardı demek istiyorum özetle.
Engin Altan konusuna gelince, abi çıkacağız oraya biri ODTÜLÜ bir diğeri Boğaziçili insanlar olarak, sonra adam son soruda soracak, Müjdat Gezen mi önce doğdu Ali Poyrazoğlu mu önce doğdu diye, domalıp kalacağız müdürüm afedersin. Yine de şans yüzde elli tabi son soruda. Yani tek mi çift mi oynayarak 1 milyon paraya kavuşma şansımız ikide bir. Ama öyle bir sorudan sonra, bence, "0 TL"ye bakıp bakıp ananızı bacınızı şey yapiim, adam gibi soru sorun lan diye basacağız tüm bildiğimiz küfürleri bana kalırsa. Abi son soruya dikkat edersen, iyi dizayn edilmiş bir göz boymama tekniğiyle örülü bir oyun olduğunu da görüyorsun. Yani o adamlar o parayı vermemek için feci kolay gibi görünen ama son soruda yan yatıran bir soruyla tüm soruları bilsen bile son soruda sıçmanı sağlayan bir sistem geliştirmişler. Akıllıca da buldum bu yöntemlerini. Yani tüm soruları biliriz son soruya kadar, eyvallah, ama ben yine de son soruda bizi tokatlarlar, biz de yarışmacıların yüzde doksanı gibi sıfır lira ile oradan ayrılırız diye düşünüyorum. O yüzden gerek yok. Bir de "Lan bu tipler şimdi Boğaziçili ODTÜLÜ, şunları bir güzel şamarlayalım" olayına da girebilirler PR kafasıyla. Sırf konuşulmak için. Yani öyle bir son soru sorarlar ki herkes bizi konuşur bilemedik diye. Hahaha. Neyse neyse. Bir de şeye dikkat ettim yarışmada, mesela yarışmacıların ağzından laf alıyorlar bir güzel, hemen dökülüyor onlar da "Tarihe çok meraklıyım, yok efendim, yemeklerle aram iyidir, yok efendim, futbolla aram überdir" gibi. Bu mesela, soru hazırlayanlar için süper bir tüyo. Yani adamlar, adamların tersine şahane konulardan açıyorlar soruları. Dikkat ettiysen, süslü püslü hatunların olduğu soru klasmanlarında din-ortaçağ soruları bayağı bir geliyor konu olarak. Yani ters köşe konular, adamına göre. O yüzden, oraya bir gün çıakcaksan da "tarihe meraklıyım" falan demeye kalkmayacaksın kardeşim. Kulağına küpe olsun. Bu arada Müjdat Gezen mi önce doğdu, Ali Poyrazoğlu mu? Hadi bakalım, gel de mantık yürüt. Bana kalırsa Poyrazoğlu daha yaşlı gibi. Ama ya soru şaşırtmacaysa? Ahaha. Bunun gibi kalırız orada.
Olm o soru şey gibi olur lan, ananı mı daha çok seviyon babanı mı. Taktikleri o, ona katılıyorum, aklına ilk gelenin tersine git son soruda benim strateji budur.
sinani severim o ayri ama sizin ortak yonlerinizi hala bulamiyorum :)
isvec, isvecli kizlar vs vs
belki?
ggg
ee biraz zor oldu, ama benim arkadaşlarım pek bana benzemez zaten. duygusal adamdır sinan, bir de hatırşinastır. en azından bana karşı.
Yorum Gönder